- Saatin Tarihsel Gelişimi -
İlkel insan Güneş'in gökteki durumuna göre zamanı hesaplardı. Uygarlaşan insanlar daha iyi bir çare buldular. Toprağa yerleştirdikleri bir cismin gölgesinin ne kadar yer değiştirdiğini ölçerek günü bölümlere ayırdılar. Böylece saat kavramı belirmeye başladı.
Yere çakılı bir kazık ilk olarak Kalde'de kullanıldı. Yunanlıların gnomon adını verdiği bu kazık güneş kadranının öncüsü oldu. Mısırlılar yalnızca gündüzleri kullanılan gnomonun yanı sıra geceleri zamanı ölçmek için su saatlerinden yararlanıyorlardı. Bu aygıtı Amenofis ile aynı çağda yaşayan Amenemhat'ın bulduğu sanılmaktadır. Bizanslılar daha sonraları yakıtlı saatler yaptılar. Nihayet 14. yüzyılda kum saati ortaya çıktı. Makineli saatler 10. yüzyılda, ileride II.Silvester adıyla papa olacak keşiş Gerbert Aurillac'ın ağırlıklı motoru icadından sonra ortaya çıktı.
Zemberekli motor 15. yüzyıl ortalarında icat edildi.1509'da Alman saat yapımcıları Nürmberg yumurtalarını yaptılar.(İlk yapıldıkları şehrin adı ve biçimleri yüzünden böyle adlandırılmışlardı) bunlar cep saatlerinin atalarıdır.
19. yüzyıla kadar saatlerin zemberekleri ayrı bir anahtarla kurulurdu. Sonradan, anahtarın yerine saate bir kurgu düğmesi takıldı. 1839'da elektrikli saatler yapıldı. Bu saatlerde elektrik tüketimi çok azdır. Küçük bir pil kol saatini bir yılı aşkın bir süre işletebilir.
- Tarih Boyunca Kullanılan Saat Çeşitleri -
1. Güneş Saatleri: Özel olarak hazırlanmış bir milin gölgesinin, Güneşin görünen hareketine uygun olarak yine özel olarak hazırlanmış mermer, taş veya madeni bir zemin (kadran) üzerindeki hareketine göre zamanın ölçülmesine yarayan araçlardır.- Saatin Kronolojisi -
2. Su Saatleri: Tek çanaktan oluşan su saatlerinde, içi su dolu ve altında bir delik olan çanağın içinden dışarı su boşaldıkça içindeki işaretler zamanın geçişini gösterirdi. Birkaç çanaktan oluşan türlerde ise, su bir çanaktan diğerine doluyordu. Güneş saatleri belirli bir zamanı gösterirken, su saatleri ne kadar zaman geçtiğini de gösteriyordu. Bu yüzden su saatinin icadı zaman ölçümünün gerçek başlangıcı sayılabilir.
3. Kum Saatleri: Yumurta biçiminde bir cam kaptan diğer bölüme akan kum, iyice kırılıp pudra haline getirilmiş yumurta kabuğu, cına ya da mermer tozu akması ilkesine dayanan saatlerdir. Daha çok kısa zaman dilimlerinin ölçülmesinde kullanılırlardı.
4. Ateş Saati: Petrol lambasının alevi ile çalışan saat mekanizmasında, tüketilen yağın bölmeli bir saydam kapta izlenmesi ya da kısalan mumun gölgesinin, arkadaki bir cetvel üzerindeki boyuna göre saatler belirleniyordu.
5. Mekanik Saatler: Mekanik saatler için bulunan mekanizma, ağırlığın asılı olduğu ipi ya da zinciri kısa aralıklarla tutan ve bırakan bir vargel düzenidir ve tüm modern saatlerin de ortak özelliğidir
6. Kuvars Saatler: Enerjisini bir yıl ya da daha uzun ömürlü pilden sağlayan saat türüdür.
7. Atom Saatleri: Hidrojen veya sezyum atomunun potansiyel birer sarkaç olarak kullanıldığı saatlerdir. Atom saatinin keşfiyle sağlanan uzun süreli hassaslığın yanında çeşitli olaylar ve süreçler birbiriyle mükemmel bir şekilde senkronize edilebiliyor ve yer tayinleri kesin bir doğrulukla hesaplanabiliyor.
- 1675’te saat teknolojisinde gelişmeler oldu. Artık saatler birkaç saat değil, sadece birkaç dakika sekiyordu. Böylece saatin kadranına dakikalar çizilip saate yelkovan eklendi.
- 1721’de George Graham’ın yaptığı sarkaçlı saat günde sadece bir saniye şaşıyordu.
- 1761’de John Harrison’un yaptığı saat o kadar dakikti ki deniz yolculuklarındaki ölçümlerde kullanılmaya başlandı. İngiliz hükümeti bu başarısını bu zamanın parası ile 10 milyon dolar vererek ödüllendirdi.
- 1800’de ilk cep kronometresi yapıldı. Saniye ilk kez cebe girmiş oldu. Yine bu yıllarda bol mücevherli (değerlitaşlarla süslenmiş) saatlerin yapımı çoğaldı.
- 1850’de Amerika’da ilk kez seri üretim saat yapılmaya başlandı.
- 1800’lü yılların sonlarından 1900’lüyılların ortalarına kadar üretilen saatlerin yoğun olarak kullanıldığı yer Türkiye idi. İsviçre’de üretilen saatlerin pazarı daha çok İstanbul’daydı.
- 1952 yılında pil icat oldu. Pil saatlere uyarlandı ve hiçbir mekanik saatin ulaşamayacağı dakiklikte pilli saatler üretildi.
- 1968 yılında elektronik saatler ilk kez piyasada görülmeye başlandı. İlk elektronik saati Seiko firması üretti.
- 1969’da Amerika’da Pulsar markasıda elektronik saatleri piyasaya sürdü.
- 1982’de Swatch firması pilli ucuz saat üretiminde başarı sağlayarak piyasayı canlandırmada öncülük etti. Yine bu yıl Seiko ilk kez video kaydı yapan saati üretti.
Bugün 25 yıl pil değiştirmeden çalışan, 2100 yılına kadar takvim günlerini kendi ayarlayan, ışık enerjisi ile çalışan, 11.100 metre derinlikte bile su almayan, internete bağlanabilen, digital fotoğraf çeken, müzik ve ses kaydeden, tansiyon ve kalori ölçen, pusulalı, derinlik, yükseklik, sıcaklık, basınç ölçen ve hatta konuşan saatler mevcuttur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder