Besinleri Nasıl Elde Ederiz?
Besinlerimizi bitkilerden ve hayvanlardan elde ederiz.
Hayvansal Besinler
· Et, süt, yumurta
· inek, koyun, tavuk, balık gibi hayvanlardan et,
· inek, koyun, keçi gibi hayvanlardan süt (Yoğurt ve peynir, sütten elde edilir.),
· Tavuk, hindi, kaz, ördek gibi hayvanlardan yumurta elde edilir.
Bitkisel Besinler
Ø Meyve ve Sebzeler
· Elma, armut, üzüm, muz, nar, portakal, mandalina vb. meyveler, bu meyvelerin ağaçlarından elde edilir.
· Pırasa, ıspanak, marul, lahana, domates, salatalık, maydanoz, soğan birer sebzedir.
Ø Tahıllar: Buğday, arpa, çavdar, yulaf, pirinç, mısır vb.
Ø Baklagiller: Kuru fasulye, nohut, mercimek, bezelye vb.
Ø Turunçgiller: Portakal, limon, mandalina, greyfurt vb.
İçerdikleri Maddelere Göre Besinler
Besinler içerdikleri maddelere göre karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler, su ve mineraller olarak gruplandırılır. Besinlerde birçok madde vardır ancak besinler en çok içerdikleri maddeye göre gruplandırılır.
Karbonhidratlar
Hangi Besinlerde Bulunur?
Temel besin maddelerimizdendir. Ekmek, makarna, pilav, süt, bal, meyve çeşitlerinde, tahıllarda, patates ve şeker kamışında bolca bulunur. Karbonhidrat ,çeren maddelere tentürdiyot damlatıldığında rengi mavi \ olur.
Vücudumuzda Ne İşe Yarar?
Karbonhidratlar vücudumuza enerji sağlar. Meyve ve sebzelerde, kepekli ekmekte, yulafta bulunan lif, sindirimi kolaylaştırır. Lif de bir karbonhidrattır.
Proteinler
Hangi Besinlerde Bulunur?
Et, süt, yumurta, yoğurt, balık, peynir gibi hayvansal besinlerde bolca bulunur.
Bitkisel besinlerden
tahıllar,
baklagiller ve
kuru yemişler protein bakımından zengindir.
Nitrik asit damlattığımızda rengi sarı olan maddelerde protein vardır.
Vücudumuzda Ne İşe Yarar?
Proteinler, büyüme ve gelişmeyi sağlar. Vücudumuzda oluşan yaraların iyileşmesini
proteinler gerçekleştirir. Bu nedenle proteinler yapıcı ve onarıcı besinler olarak adlandırılır.
Vücudumuzun mikroplara karşı direnci ve zekâmızın gelişmesi için de proteinlere ihtiyaç duyarız.
Büyüme ve gelişme dönemindeki bebekler ve çocuklar yeterince protein almazlarsa büyümeleri yavaşlar ya da durabilir. Çünkü yeterince protein almazsak kemik ve kaslarımız gelişemez.
Yağlar
Hangi Besinlerde Bulunur?
Bitkilerden ve hayvanlardan elde edilir.
Vücudumuzda Ne İşe Yarar?
Vücudumuz, fazla enerji gerektiren işler için gerekli enerjiyi yağlardan sağlar. Yağlar, karbonhidratlardan daha fazla enerji içerir. Fazla yağ vücudumuzda depolanır. Çok yağ ve karbonhidrat tükettiğimizde şişmanlık sorunu yaşarız.
Vitaminler
Hangi Besinlerde Bulunur, Ne İşe Yarar?
A Vitamini —► Havuç, kereviz, domates, taze fasulye, fıstık, avakado, baklagiller, mantar, yumurta, süt, buğday ve cevizde bulunur. Eksikliğinde gece körlüğü, deride kuruma vepullanma görülür. Kemik ve diş gelişimine katkıda bulunur.
B Vitamini —► Süt ve süt ürünlerinde, kırmızı et, yumurta ve birçok sebzede bulunur. Tahıl ve tahıllardan elde edilen ürünlerde de B vitamini bulunur. B vitaminleri eksikliğinde kansızlık, yorgunluk, deride yaralar gibi rahatsızlıklar oluşur.
C Vitamini —► Turunçgiller, çilek, kuşburrnu, böğürtlen, domates, maydanoz, lahana, patates ve yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Diş ve diş eti sağlığı için gereklidir. Vücudu mikroplara karşı korur.
D Vitamini —► Süt, yumurta, tereyağı, balık ve balık yağı, peynir ve sebzelerde bulunur.
Kalsiyum ve fosforun emilmesini ve kemiklerde depolanmasını sağlar.
D vitamininin ön maddesi besinlerden alınır, güneş ışınları ile D vitamini oluşur. Ancak balık yağıyla doğrudan alabiliriz.
E Vitamini —► Kırmızı et, süt ve süt ürünleri, yumurta, tahıl ve tahıl ürünlerinde bulunur. Eksikliğinde kısırlık, karaciğer, kalp ve damar hastalıkları görülür.
K Vitamini —► Kırmızı et, pirinç, karaciğer, mısır, domates, yeşil sebzeler, muz, şeftali ve çilekte bulunur. Kanın pıhtılaşmasını sağlar. K vitamini eksikliğinde kan pıhtılaşmaz. Yaralanmalarda çok kan kaybedilebilir.
Vitaminler, vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Vücudun direncini artırarakhastalıklardan korur. Ayrıca vitaminler büyüme, gelişme ve üremede önemli rol oynar.
VİTAMİNLERİN, KARBONHİDRAT, PROTEİN VE YAĞLARIN AYRAÇLARI |
AYIRAÇLAR=İNDİKATÖRLER • Çeşitli maddeleri tanımak varlığını anlamak için kullanılan maddelere ayıraç denir. KARBONHİDRAT ekmek,pilav,makarna,unlu yiyecekler,patates,süt,süt ürünleri,meyveler v.b. • Nişasta + İyot Çözeltisi ------- > Mavi - Mor Renk • Nişasta + Lügol Çözeltisi ------- > Mavi - Mor Renk • Glikoz + Benedict Çözeltisi ----ISI----> Kiremit Kırmızısı Renk • Glikoz + Fehling Çözeltisi -----ISI----> Kiremit Kırmızısı Renk • Selüloz + İyotlu Çinkoklorür------------ >Açık Mavi veya Yeşil Renk • Glikojen +İyot Çözeltisi------------------- >Kahverengi-Kırmızı renk PROTEİN et,süt,yumurta,peynir,bakla,fasülye,nohut,mercimek v.b. • Protein + Nitrikasit ---------ISI------- > Sarı Renk • Protein + Biüret -----------ISI------- > Mor - Menekşe Renk • Protein + Fehling Çözeltisi----ISI----->Menekşe Renk • Protein + Lügol ------------ISI--------- > Sarı Renk YAĞLAR içyağı,kuyrukyağı,zeytinyağı,mısıryağı,pamukyağı,ayçiçekyağı,soyayağı,fındık,ceviz,fıstıkyağı • Yağ + Eter ---------------------> Kağıt üzerinde saydam leke • Yağ + Aseton ------------------> Kağıt üzerinde saydam leke • Yağ + Alkol --------------------> Kağıt üzerinde saydam leke • Yağ +Sudan III ----ISI-------> Kırmızı damlacıklar |
Protein bulunduran besinler kodlaması
Karbonhidrat bulunduran besinler kodlaması
A vitamini bulunduran besinler kodlaması
Örnek test soruları:
1. “Büyüyüp gelişmemizi ve yaralarımızın iyileşmesini sağlayan besinleri yapıcı – onarıcı besinler olarak adlandırılırız.”
Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu grup besinlere örnek olarak verilebilir?
A.makarna B.patates C.süt D.fındık
2. “ et – süt – yumurta – balık – ayçiçeği”
Yukarıdaki besinleri gruplandırdığımızda hangi besin grup dışında kalır?
A.et B.yumurta C.süt D.Ayçiçeği
3.Besinlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A.Vücudumuzun enerji ihtiyacını karşılar. B.Hayvansal ve bitkisel olarak ikiye ayrılır. C.Her besinin vücuttaki görevi aynıdır. D.Besin bütün canlılar için gereklidir.
4.Yürümek, koşmak, düşünmek gibi faaliyet- lerimizi yürütebilmek için gerekli olan enerjiyi öncelikle hangi tür besinlerden elde ederiz?
A.Karbonhidrat B.Yağlar C.Protein D.Vitamin
5. “Duygu, bazı besinlere birer damla lügol çözeltisi damlatarak bir çalışma yapıyor. Bazı besinlerin mavi-mor renge dönüştüğünü görüyor.”
Buna göre Duygu aşağıdakilerden hangisini kullanmış olabilir?
A.et B.patates C.yumurta D.süt
6. “Beren’in düştüğü zamanlar dizlerinde oluşan yaralar geç iyileşiyordu. Bunun nedeni vücuttaki hangi besinin eksikliğinden kaynaklanıyor olabilir?
A.protein B.vitamin C.karbonhidrat D.yağ
7. “Yaz tatili bittiğinde sınıfa döndüğümüzde Ünal’ın biraz kilo aldığını gördük.”
Ünal’ın kilo almasının sebebi, vücudun aşağıdakilerden hangisinin depolamasından kaynaklanmaktadır?
A.yağ B.protein C.vitamin D.karbonhidrat
8. “Nedim hastalandığı zaman dokturu ………………takviyesi yapmak gerek dedi.”
Buna göre boş yere hangisinin gelmesi daha doğru olur?
A.yağ B.karbonhidrat C.protein D.vitamin
9. I.yumurta II.bal III.tereyağ IV.pekmez V.sirke
Yukarıdaki besinlerden hangisi ya da hangileri bitkisel besinlerdir?
A.I – II – III B.IV – V C.III – IV – V D. III
10. “Protein bakımından çok zengin olduğu için çocukların gelişimi için çok gerekli olan temel besin maddesi aşağıdakilerden hangisidir?
A.su B.süt C.et D.ekmek
11.Aşağıdaki besinlerden hangisi taşıdığı vitamin bakımından diğerlerinden farklıdır?
A.süt B.balık C.havuç D.çilek
12. Aşağıdaki vitaminlerden hangisi bizi hastalıklara karşı korur?
A. B B.C C.A D.D
13. I.Bizi hastalıklara karşı korur. II.Vücudumuz için gerekli enerjiyi sağlar. III.Yaralarımızın iyileşmesini sağlar.
A. protein B. karbonhidrat C. vitamin
Yukarıdaki besinler ve görevlerinin doğru eşleştirmesi aşağıdakilerden hangisidir?
A.I – C , II – B , III – A B.I – A, II – B , III – C C. I – C, II – A , III – B D.I – A, II – C , III – B
14. Aşağıdaki besinlerden hangisi düzenleyici besinler grubunda yer almaz?
A.vitamin B.mineral C.yağ D.su
15.Aşağıdaki vitaminlerden hangisi kemik gelişimi için çok yararlı olup güneş ışığında da bulunmaktadır?
A.B vitamini B.C vitamini C.D vitamini D.E vitamini
16.Vücudumuzda yeteri karbonhidrat olmadığı zamanlarda enerji üretimi için kullanılan besin aşağıdakilerden hangisidir?
A.vitamin B.yağ C.protein D.mineral
17.”Tuğçe okulda yaptığı deneyde, örnek getirdiği besine biüret döktüğünde besinin mavi mor rengine dönüştüğünü görüyor.”
Tuğçe’nin yaptığı deneyde kullandığı örnek besin hangi grupta yer almaktadır?
A.vitamin B.protein C.yağ D.karbonhidrat
18. “Karbonhidratlar, vücuda gereğinden fazla alındığında, vücudumuz ………………………. çevirerek depolar.”
Yukarıdaki tümcede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A.yağ B.protein C.vitamin D.mineral
19.İskorbüt hastalığı hangi vitaminin eksikliğinden kaynaklanmaktadır?
A.B vitamini B.C vitamini C.D vitamini D. E vitamini
20.Çölyak hastalığı, vücudumuzun hangi besin grubuna hassasiyeti sebebi ile oluşur?
A. protein B. Yağ C. Karbonhidrat D.vitamin
21.aşağıdakilerden hangisi enerji veren besinlere örnek olarak verilemez?
A.ayçiçeği B. bal C.muz D.üzüm
BESİNLER VE DENGELİ BESLENME
SORULAR
1- | Besinler öncelikli görevlerine göre kaça ayrılır? |
2- | Hangi besinlere NİTRİK ASİT damlatıldığında sarı renk olur? |
3- | Hangi besinlere LÜGOL damlatıldığında mavi-mor renk olur? |
4- | Besinler içeriklerine göre kaç gruptur? |
5- | Proteinlerin görevleri nelerdir? |
6- | Karbonhidratların görevleri nelerdir? |
7- | Proteinlerin bol olduğu hayvansal ve bitkisel besinlere örnekler veriniz. |
8- | Ekmek-buğday-makarna-pirinç-mısır hangi yönden zengin besin kaynaklarıdır? |
9- | Vitaminler su ve mineraller nasıl besinlerdir? |
10- | Dengeli beslenme nedir? |
11- | B vitamini nelerde bulunur? B vitaminini eksikliğinde neler olur? |
12- | C vitamini nelerde bulunur? C vitaminini eksikliğinde neler olur? |
13- | D vitamini nelerde bulunur? D vitaminini eksikliğinde neler olur? |
14- | E vitamini nelerde bulunur? E vitaminini eksikliğinde neler olur? |
15 | K vitamini nelerde bulunur? K vitaminini eksikliğinde neler olur? |
16- | Yiyecek alırken nelere dikkat edilmelidir? |
17- | A vitamini nelerde bulunur? A vitaminini eksikliğinde neler olur? |
CEVAPLAR
1- | Enerji verici –yapıcı onarıcı –düzenleyici olarak üçe ayrılır. |
2- | Protein içeren besinlere.( Haşlanmış yumurta akına) |
3- | İçeriğinde karbonhidrat olan besinlere..( ekmek) |
4- | Karbonhidratlar / Proteinler / Yağlar / Vitaminler / Su VE Mineraller |
5- | İnsan vücudunda yapıcı ve onarıcı görev yapar. · Vücudun büyüme ve gelişmesini · Yaraların iyileşmesini · Hastalıklara karşı direncin artması için proteine ihtiyaç vardır. |
6- | Karbonhidratlar en önemli enerji kaynaklarıdır. |
7- | · Et-balık-tavuk-yumurta-peynir-süt ve yoğurt.. · Buğday-kuru fasulye-nohut-mercimek-baklagiller-kuru yemişler proteince çok zengindir. |
8- | Karbonhidratlarca zengindir. |
9- | İnsan vücudunda düzenleyici olarak görev yaparlar. |
10- | Besinlerin düzenli ve yeteri kadar alınmasına dengeli beslenme denir. |
11- | B VİTAMİNİ; Karaciğer-et-buğday gibi tahıllarda ve YUMURTADA bulunur. KANSIZLIK-YORGUNLUK-SAÇ DÖKÜLMESİ görülür. |
12- | C VİTAMİNİ; Taze sebze ve meyvelerde (TURUNÇGİLLERDE) bulunur. Eksikliğinde hasta oluruz. Diş eti kanamaları da görülür. |
13- | D VİTAMİNİ;  Güneş ışığının etkisiyle kemiklerde üretilir. Yumurta sarısı –süt ve balık yağında bolca bulunur. Eksikliğinde kemik hastalıkları (RAŞİTZM) görülür. |
14- | E VİTAMİNİ; Et-yumurta sarısı-hayvansal yiyeceklerde bitkisel tohum yağlarında bol miktarda bulunur.Eksikliğinde kalp ve damar hastalıkları görülür |
15- | K VİTAMİNİ; Kırmızı et-karaciğer-domates –muz-şeftali ve yeşil sebzelerde bulunur. Eksikliğinde kan pıhtılaşmaz. |
16 | Yiyecek alırken; Ø Ambalajına, Ø Gıdaların son kullanma tarihine, Ø Üretin için gerekli yasal izne, Ø Taze sebze ve meyvelerin taze ,diri ve doğal olmasına dikkat edilmelidir. |
17- | A VİTAMİNİ; SEBZE-HAVUÇ-MEYVE –SÜT-SÜT ÜRÜNLERİ-YUMURTA SARISI-BALIK VE HAYVANSAL YAĞLARDA bulunur. Eksikliğinde görme bozuklukları – vücut direncinde azalma görülür |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder