Isı enerjisi maddelerde ne gibi değişikliklere neden olur?
MADDENİN ISI ETKİSİ İLE DEĞİŞİMİ
a)ISINMA-SOĞUMA
* Isı enerjisi alan maddenin sıcaklığı artar.
* Maddenin sıcaklığının artması ısınma sonucunda gerçekleşir.
* Örneğin;Yanmakta olan ocağın üzerinde bulunan çorba ya da yemek bir süre sonra ısınır.
* Yiyeceklerin pişmesi ısınma ile gerçekleşir.
* Özel karışımlı toprakların pişmesi ile seramik,porselen,kiremit,tuğla…vb. malzemeler yapılır.
* Sıcak su ile temizlik iyi sonuçlar verir.
* Havanın ısınması ilkbaharda bitkilerin uyanmasına neden olur.
* Isınan hava bitkilerin gelişmesine ve tohumların çimlenmesine neden olur.
* Demir,cam vb.maddelerin ısınması işlenmesini kolaylaştırır.
* Isı enerjisini kaybeden maddeler soğur.
* Madde yeterince soğursa donma ve yoğunlaşma olur.
* Karayolları soğumanın yol açtığı buzlanma nedeniyle bozulur.
* Soğuk havada mikroplar etkinlik göstermez,yaşamaz.
* Soğuyan maddeler sertleşir.
* Isınma ve soğuma olayları art arta gerçekleştirir ve sütteki mikroplar yok edilir.(Pastorize sütler)
* Dondurulmuş besinler uzun süre saklanır.
* Uzun süre soğukta kalan canlılar ölebilir.
Havadaki ısınma ve soğuma;
* Yağışların
* Rüzgarların
* Toprak oluşumunun
* Şimşek ve yıldırımların oluşmasına neden olur.
b)HAL DEĞİŞİMLERİ
* Maddeler bir halde diğerine geçebilirler.
* Örneğin su sıvıdır.Buzluğa koyduğumuzda Donar ve katılaşır.Isıttığımızda ise gaz halini alır.
* İşte bu değişime Hal değişimi denir.
* Hal değişimleri Erime,donma,buharlaşma,yoğunlaşma ve süblimleşme şeklinde olur.
1)Erime ve Donma
* Katı haldeki bir madde yeterince ısı alırsa sıvı duruma geçer.Bu olaya erime denir.
* Her madde kendine göre bir sıcaklık derecesinde erir.Bu maddelerden bazıları aşağıda verilmiştir.
*
Madde Erime Sıcaklığı (ºC)
Buz 0
Civa -39
Naftalin 79
Tuz 800
Demir 1532
* Yeterince soğuyan sıvı maddelerin katı hale geçmesine de Donma (katılaşma) denir.
* Donma olayı erimenin tersidir.Bir maddenin erime ve donma sıcaklıkları aynıdır.
* Eriyen maddenin hacmi büyür.Donan maddenin hacmi küçülür.
* Erime ile çözünme olayı çok farklıdır.
* Erime ısı etkisi ile gerçekleşir.Çözünme ise katı maddelerin sıvı içinde çok küçük parçacıklar biçiminde dağılmasıdır.
2)Buharlaşma ve Yoğunlaşma (Yoğuşma)
* Yeterince ısınan sıvı maddelerin gaz haline geçmesine buharlaşma denir.
* Buharlaşma her sıcaklık derecesinde gerçekleşir.Bundan dolayı buharlaşma derecesi yoktur.
* Islak maddelerin kuruması; bu maddedeki suyun buharlaşarak uzaklaşması sonucunda olur.
* Buharlaşma sırasında gerekli ısıyı veren madde ısı kaybeder;soğur.
* Karpuz dilimi bir süre dışarıda bekletilirse yüzeyi soğur.
* Suyu sızdıran testiler suyu soğuk tutar.
Bazı etkenler buharlaşmayı hızlandırır.Bunlar;
* Sıcaklığın artması
* Yüzeyin büyümesi
* Basıncın azalması
* Havanın rüzgarlı olması
* Havanın kuru olması
a)ISINMA-SOĞUMA
* Isı enerjisi alan maddenin sıcaklığı artar.
* Maddenin sıcaklığının artması ısınma sonucunda gerçekleşir.
* Örneğin;Yanmakta olan ocağın üzerinde bulunan çorba ya da yemek bir süre sonra ısınır.
* Yiyeceklerin pişmesi ısınma ile gerçekleşir.
* Özel karışımlı toprakların pişmesi ile seramik,porselen,kiremit,tuğla…vb. malzemeler yapılır.
* Sıcak su ile temizlik iyi sonuçlar verir.
* Havanın ısınması ilkbaharda bitkilerin uyanmasına neden olur.
* Isınan hava bitkilerin gelişmesine ve tohumların çimlenmesine neden olur.
* Demir,cam vb.maddelerin ısınması işlenmesini kolaylaştırır.
* Isı enerjisini kaybeden maddeler soğur.
* Madde yeterince soğursa donma ve yoğunlaşma olur.
* Karayolları soğumanın yol açtığı buzlanma nedeniyle bozulur.
* Soğuk havada mikroplar etkinlik göstermez,yaşamaz.
* Soğuyan maddeler sertleşir.
* Isınma ve soğuma olayları art arta gerçekleştirir ve sütteki mikroplar yok edilir.(Pastorize sütler)
* Dondurulmuş besinler uzun süre saklanır.
* Uzun süre soğukta kalan canlılar ölebilir.
Havadaki ısınma ve soğuma;
* Yağışların
* Rüzgarların
* Toprak oluşumunun
* Şimşek ve yıldırımların oluşmasına neden olur.
b)HAL DEĞİŞİMLERİ
* Maddeler bir halde diğerine geçebilirler.
* Örneğin su sıvıdır.Buzluğa koyduğumuzda Donar ve katılaşır.Isıttığımızda ise gaz halini alır.
* İşte bu değişime Hal değişimi denir.
* Hal değişimleri Erime,donma,buharlaşma,yoğunlaşma ve süblimleşme şeklinde olur.
1)Erime ve Donma
* Katı haldeki bir madde yeterince ısı alırsa sıvı duruma geçer.Bu olaya erime denir.
* Her madde kendine göre bir sıcaklık derecesinde erir.Bu maddelerden bazıları aşağıda verilmiştir.
*
Madde Erime Sıcaklığı (ºC)
Buz 0
Civa -39
Naftalin 79
Tuz 800
Demir 1532
* Yeterince soğuyan sıvı maddelerin katı hale geçmesine de Donma (katılaşma) denir.
* Donma olayı erimenin tersidir.Bir maddenin erime ve donma sıcaklıkları aynıdır.
* Eriyen maddenin hacmi büyür.Donan maddenin hacmi küçülür.
* Erime ile çözünme olayı çok farklıdır.
* Erime ısı etkisi ile gerçekleşir.Çözünme ise katı maddelerin sıvı içinde çok küçük parçacıklar biçiminde dağılmasıdır.
2)Buharlaşma ve Yoğunlaşma (Yoğuşma)
* Yeterince ısınan sıvı maddelerin gaz haline geçmesine buharlaşma denir.
* Buharlaşma her sıcaklık derecesinde gerçekleşir.Bundan dolayı buharlaşma derecesi yoktur.
* Islak maddelerin kuruması; bu maddedeki suyun buharlaşarak uzaklaşması sonucunda olur.
* Buharlaşma sırasında gerekli ısıyı veren madde ısı kaybeder;soğur.
* Karpuz dilimi bir süre dışarıda bekletilirse yüzeyi soğur.
* Suyu sızdıran testiler suyu soğuk tutar.
Bazı etkenler buharlaşmayı hızlandırır.Bunlar;
* Sıcaklığın artması
* Yüzeyin büyümesi
* Basıncın azalması
* Havanın rüzgarlı olması
* Havanın kuru olması
3) Kaynama
* Kaynama; buharlaşmanın hızlı halidir.Buharlaşma olayı sının yüzeyinde gerçekleşir.
* Kaynamakta olan bir sıvının ise her noktasında buharlaşma görülür.
* Her madde belli sıcaklıklarda kaynar.
* Örneğin su 100°C de, Hava -191°C de, Civa 357°C de kaynar..
* Basıncın artması kaynama hızını arttırır.
* Örneğin; düdüklü tencereler basınçlı olduğundan yemekler daha hızlı pişer.
* İstanbul`da hava basıncı Ankara`dan daha yüksek olduğundan; İstanbul`da sıvılar daha yüksek sıcaklıkta kaynar.
* Yabancı maddeler kaynama sıcaklığını arttırır.
* Saf su 100°C de kaynarken; kireçli,şekerli,tuzlu su daha yüksek derecelerde kaynar.
* Çorbanın kaynama sıcaklığı suyunkinden yüksektir.
4) Bozunma (Bozulma)
* Isı bazı maddelerin yapısında değişikliğe yol açar.
* Isı etkisiyle maddenin yapısında olan bu değişikliğe bozunma(Bozulma)denir.
* Örneğin; pişirilen yiyeceklerin yapısı değişir.Oda sıcaklığında bekletilen bazı yiyecekler kokuşur.
* Isıtılan şeker kömürleşerek bozunur.
* Odun kömürü odunun ısıtılması sonucunda oluşur.
* Kullandığımız kömür,petrol canlı yapılarının milyonlarca yılda bozunmasından oluşur.
NOT: Kaynama, Buharlaşma ve erime için maddenin ısı alması gerekir.
Yoğunlaşma olayında ise maddenin ısı vermesi gerekir…….(ÇOK ÖNEMLİ)
* Kaynama; buharlaşmanın hızlı halidir.Buharlaşma olayı sının yüzeyinde gerçekleşir.
* Kaynamakta olan bir sıvının ise her noktasında buharlaşma görülür.
* Her madde belli sıcaklıklarda kaynar.
* Örneğin su 100°C de, Hava -191°C de, Civa 357°C de kaynar..
* Basıncın artması kaynama hızını arttırır.
* Örneğin; düdüklü tencereler basınçlı olduğundan yemekler daha hızlı pişer.
* İstanbul`da hava basıncı Ankara`dan daha yüksek olduğundan; İstanbul`da sıvılar daha yüksek sıcaklıkta kaynar.
* Yabancı maddeler kaynama sıcaklığını arttırır.
* Saf su 100°C de kaynarken; kireçli,şekerli,tuzlu su daha yüksek derecelerde kaynar.
* Çorbanın kaynama sıcaklığı suyunkinden yüksektir.
4) Bozunma (Bozulma)
* Isı bazı maddelerin yapısında değişikliğe yol açar.
* Isı etkisiyle maddenin yapısında olan bu değişikliğe bozunma(Bozulma)denir.
* Örneğin; pişirilen yiyeceklerin yapısı değişir.Oda sıcaklığında bekletilen bazı yiyecekler kokuşur.
* Isıtılan şeker kömürleşerek bozunur.
* Odun kömürü odunun ısıtılması sonucunda oluşur.
* Kullandığımız kömür,petrol canlı yapılarının milyonlarca yılda bozunmasından oluşur.
NOT: Kaynama, Buharlaşma ve erime için maddenin ısı alması gerekir.
Yoğunlaşma olayında ise maddenin ısı vermesi gerekir…….(ÇOK ÖNEMLİ)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder